PayWhatYouCan principles

Wat is "Pay What You Can"

"Pay What You Can" is een prijsmodel waarbij bezoekers / publiek zelf kunnen bepalen hoeveel ze betalen voor toegang tot een voorstelling, evenement, activiteit etc., op basis van hun financiële mogelijkheden. Soms is er een minimumtarief of een suggestieprijs, soms ook vrije keuze. In andere varianten spreek je van Pay What You Want, Pay What You Feel, enzovoort. 

Waarom steeds populairder

  • Toegankelijkheid & inclusiviteit: PWYC verlaagt financiële drempels, waardoor mensen met kleinere budgetten toch kunnen deelnemen aan culturele activiteiten. Voor hen kan het verschil maken tussen wel of geen kaartje. 

  • Nieuwe publieken aantrekken / verkennen: PWYC kan mensen over de streep trekken om een voorstelling te bezoeken die ze anders niet zouden overwegen, bijvoorbeeld van nieuwe makers of in genres die voor hen minder bekend zijn. 

  • Publieksbinding & frequentie van bezoek: In sommige gevallen komen mensen vaker terug als ze ervaren dat toegang betaalbaar is of flexibel is. 

  • Bewustzijn en solidariteit: Het stimuleert gesprek over wat kunst "waard" is, over financiële ongelijkheid, en kan mensen laten nadenken over de rol van kunst in de samenleving.

Voorbeelden

  • Kaaitheater (Brussel) experimenteert met PWYC. Het werd eerst een experiment, later meer beleidmatig. 

  • Battersea Arts Centre (VK) lanceerde een PWYC-schema voor hun voorstellingen zodat theater toegankelijker wordt, en onderzoekt de effecten op publieksbereik, demografie, frequentie etc. 

  • Bibliotheek & cultuurhuizen in Genk: bij Genkse bibliotheek en andere Vlaams cultuurhuizen is PWYC gebruikt als strategie om drempels te verlagen. 

  • Verschillende theaters in Nederland: Theater aan de Rijn, Theater Bellevue, jeugdtheatergroepen werken met varianten van "betalen naar draagkracht". 

Waar op letten / mogelijke nadelen

  • Inkomsten onzekerheid: Je weet niet vooraf hoeveel ticketinkomsten je binnenkrijgt. Variatie kan groot zijn, afhankelijk van publieksgroep, communicatie, economische omstandigheden. 

  • Woordkeuze & framing: Hoe je het formuleert ("pay what you can", "pay what you want", "suggestieprijs") beïnvloedt de perceptie. Te vrijblijvend kan ertoe leiden dat mensen weinig betalen of wegblijven uit ongemak. duidelijkheid en eerlijkheid zijn belangrijk. 

  • Administratie & logistiek: Je moet bepalen hoe je minimum-/suggestieprijzen vastlegt, hoe betalingen verlopen, hoe je communiceert over eerlijkheid, mogelijke misverstanden vermijden.

  • Publiekdynamiek: Soms betaalt een deel veel, wat anderen in staat stelt om minder te betalen ("cross-subsidization"), maar dit vraagt vertrouwen en goede communicatie. Ook: oude publiek heeft misschien verwachtingen van vaste prijzen, wat veranderingen met zich meebrengt.

Hoe implementeren / tips

  1. Stel prijsvork(en) voor: Geef bijvoorbeeld 3 opties — "laag", "normaal", "hoog" — zodat mensen een houvast hebben. Dit helpt mensen die onzeker zijn wat gepast is. 

  2. Communiceer het doel: Leg uit waarom je PWYC gebruikt — bijv. voor meer inclusie, drempeldaling, solidariteit. Transparantie helpt begrip en steun.

  3. Monitor & evalueren: Hou data bij: hoeveel kaartjes sold, gemiddelde prijs betaald, bezoekersprofiel, hoe frequent. Zo leer je wat werkt en wat niet. Battersea Arts Centre deed dit. 

  4. Zorg voor diversificatie van inkomsten: PWYC alleen is riskant als je afhankelijk bent van ticketinkomsten. Combineer met subsidies, fondsen, sponsorbijdragen, andere inkomstenbronnen. 

Conclusie (voor voorstel)

PWYC is een krachtige manier om kunst toegankelijker te maken, om publiek te diversifiëren en om een signaal van solidariteit en gedeelde culturele verantwoordelijkheid uit te dragen. Het vereist echter zorgvuldige planning, heldere communicatie, en risicomanagement. Voor organisaties in de kunstensector die duurzaamheid én inclusie nastreven, kan PWYC een zeer waardevolle strategie zijn.

Bronnen

https://www.foliomagazines.be/artikels/pay-what-you-can-niet-duur-wel-duurzaam

www.baker-richards.com/the-pay-what-you-can-conundrum/

https://en.wikipedia.org/wiki/Pay_what_you_can.

https://kaaitheater.be/nl/duiding/pay-what-you-can-van-experiment-naar-beleid.

https://www.theaterkrant.nl/nieuws/in-steeds-meer-theaters-mag-je-betalen-wat-je-kan/

https://www.mhminsight.com/widening-access-to-arts-and-culture-through-pay-what-you-wish-schemes/

https://www.artsprofessional.co.uk/magazine/feature/how-to-solve-a-problem-like-affordability

Voorstel: Invoering van Pay What You Can in onze organisatie

1. Inleiding

De discussie over betaalbaarheid en toegankelijkheid in de kunstensector is actueler dan ooit. Steeds meer theaters, cultuurhuizen en festivals experimenteren met alternatieve prijsmodellen om financiële drempels te verlagen en nieuw publiek te bereiken. Eén van de meest gebruikte modellen is Pay What You Can (PWYC), waarbij bezoekers zelf kiezen hoeveel ze betalen voor hun ticket, rekening houdend met hun financiële mogelijkheden.

2. Waarom Pay What You Can?

  • Toegankelijkheid vergroten: PWYC verlaagt de instapdrempel en maakt kunst en cultuur toegankelijker voor mensen met een beperkt budget (Theaterkrant, 2024).

  • Nieuw publiek aantrekken: Vooral jongere doelgroepen en mensen die niet vertrouwd zijn met ons aanbod voelen zich sneller uitgenodigd om een voorstelling bij te wonen (Kaaitheater, 2023).

  • Publieksdiversiteit & solidariteit: Het systeem stimuleert bewustzijn over ongelijkheid en creëert ruimte voor solidariteit tussen bezoekers: wie meer kan betalen, draagt bij aan wie minder kan bijdragen (Folio, 2023).

  • Publieksbinding: Mensen die de mogelijkheid hebben om flexibel te betalen, keren vaker terug en bouwen een sterkere band op met het huis (Arts Professional, 2022).

3. Risico's en aandachtspunten

  • Inkomstenonzekerheid: Het is moeilijk te voorspellen hoeveel er gemiddeld per ticket betaald wordt. Battersea Arts Centre (VK) lost dit op door gemiddelden te monitoren en aan te passen waar nodig (Arts Professional, 2022).

  • Communicatie cruciaal: Te vrijblijvend communiceren kan ertoe leiden dat mensen ongemakkelijk worden of minder betalen dan ze eigenlijk zouden willen. Heldere framing is noodzakelijk (Baker Richards, 2023).

  • Logistiek & administratie: Er moet nagedacht worden over de technische implementatie in ons ticketsysteem (bijv. prijsvorken, suggestieprijzen).

4. Aanbevelingen voor implementatie

  1. Prijsvork aanbieden: Werk met 3 à 4 opties (bv. €5, €10, €15, €20) met een korte uitleg over wat elke bijdrage betekent. Dit geeft houvast en vermindert onzekerheid bij het publiek (MHM Insight, 2021).

  2. Communiceer helder en transparant: Leg uit dat het doel is om kunst toegankelijk te maken voor iedereen, en dat hogere bijdragen anderen mee mogelijk maken.

  3. Monitor en evalueer: Verzamel data over gemiddelde prijs, publieksprofiel en bezoekersaantallen.

  4. Combineer met andere inkomstenbronnen: PWYC moet ingebed worden in een bredere financieringsstrategie, ondersteund door subsidies, partners en sponsors.

5. Conclusie

Pay What You Can is geen wondermiddel, maar een strategisch instrument om ons bereik en onze maatschappelijke relevantie te vergroten. Door het zorgvuldig te implementeren met duidelijke communicatie en een evaluatieplan, kunnen we drempels verlagen, publieken diversifiëren en tegelijk solidariteit in de samenleving stimuleren.